(Beta) "How to Thai Wikipedia" | ตอนที่ 1 "เกี่ยวกับวิกิพีเดีย"

เกี่ยวกับวิกิพีเดีย

โลโก้วิกิพีเดียภาคภาษาไทย (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Wikipedia-logo-v2-th.svg]])

สวัสดีครับ นี้คือโพสต์แรกของผมเกี่ยวกับวิกิพีเดียนะครับ เพื่อที่ผมจะได้ทำโพสต์หลาย ๆ อันเกี่ยวกับวิกิมีเดีย/วิกิพีเดียได้ ผมจึงได้เริ่มโพสต์นี้ก่อน โดยเริ่มในรูปแบบของชุดของโพสต์ หรือ series ครับ (ขอเรียกว่า ชุดตอน แทนนะครับ) โดยนี้จะเป็นโพสต์แรกของชุดตอนที่มีชื่อว่า "How to Thai Wikipedia" ครับ เป็นชุดตอนที่เล่าเกี่ยวกับ แนะนำการใช้งานและมีส่วนร่วมในวิกิพีเดียภาคภาษาไทย ครับ

โดยผมได้ศึกษาข้อมูลจากเว็บไซต์วิกิพีเดียภาษาไทยเป็นหลักนะครับ นั้นหมายความว่าสิ่งที่คุณเห็นก็น่าจะอิงมาจากวิกิพีเดียภาคภาษาไทยนั้นเอง แต่หลาย ๆ อย่างก็มีความคล้าย/เหมือนกับวิกิพีเดียภาคภาษาอื่น ๆ เช่น ภาษาอังกฤษ ครับ แต่ก็มีหลาย ๆ อย่างเช่นกันที่อิงจากประสบการณ์ส่วนตัวของผมด้วยนะครับ

และทั้งนี้ ในชุดตอนนี้อาจจะเล่าเรื่องที่ไม่เกี่ยวกับประเด็นที่คุณสนใจ คุณสามารถข้ามไปอ่านส่วนอื่น ๆ ก่อนตามความเหมาะสมได้นะครับ สำหรับเนื้อหาอาจมีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มเติมในบทความนี้โดยไม่ขอแจ้งล่วงหน้านะครับ

และต่อไปนี้ผมจะนิยาม วิกิพีเดีย ว่ารวมทุกภาคภาษา หากอิงเฉพาะภาคภาษาใด ๆ จะระบุว่า เช่น วิกิพีเดียภาษาอังกฤษ, วิกิพีเดียภาษาไทย เป็นต้น

เข้าเรื่องกันเลยนะครับ ในมุมมองของผมแล้ว คิดว่าคนรอบข้างผม และใครหลาย ๆ คนคงรู้จัก "วิกิพีเดีย" กันมาบ้างแล้ว แต่ว่าจะรู้จักดีแค่ไหนกันน้าา...

ทั้งนี้เพราะการมีส่วนร่วมในวิกิพีเดียนั้นอาศัยสามัญสำนึก ประสบการณ์ทางภาษา ความรู้ทั่วไปทางวิกิมีเดีย พอสมควร แต่ที่สำคัญ ทักษะการศึกษาด้วยตนเองนั้นมีบทบาทอย่างมากในการเรียนรู้การมีส่วนร่วมใน วิกิพีเดีย/โครงการในเครือมูลนิธิ/รวมไปถึงตัวมูลนิธิเอง --NP-chaonay

เกร่นนำวิกิพีเดีย

เอาล่ะความรู้พื้นฐานประตูด่านแรก: วิกิพีเดียคืออะไร

วิกิพีเดีย คือ เว็บไซต์ออนไลน์ชนิดหนึ่งครับ ในรูปแบบของวิกิ เป็นเว็บฯ ที่ให้บริการเนื้อหาในรูปแบบสารานุกรม พูดสั้น ๆ ก็คือเว็บไซต์สารานุกรมระบบวิกิ นั้นเองครับ

ระบบวิกิ?

ภาพถ่ายหน้าจอของเว็บไซต์ที่ใช้ระบบวิกิ (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Wikitext-wiki_markup-wikipedia.png]])

อธิบายสั้น ๆ ว่านะครับตามความเข้าใจผมคือ วิกิ เป็นรูปแบบของเว็บที่เป็นระบบหน้าบทความ และออกแบบมาให้ผู้ใช้/ผู้อ่านสามารถแก้ไขเนื้อหาของหน้าได้ตามที่ผู้ดูแลระบบเว็บฯ หรือสมาชิกในเว็บฯ กำหนดครับ โดยเว็บฯ เหล่านี้จะมีลักษณะเฉพาะครับ ที่นิยามไว้ว่า ระบบวิกิ ต้องมีลักษณะแบบนั้นแบบนี้ เอาง่าย ๆ ระบบเว็บไซต์ที่มีความคล้ายคลึงกับ วิกิพีเดีย หรือเว็บไซต์ประเภทวิกิ  ก็อาจมีความน่าจะเป็นที่เป็นระบบวิกิเหมือนกันครับ อย่างก็ตามสามารถไปศึกษาระบบวิกิที่เว็บไซต์ที่บ่งบอกว่าเป็นเว็บไซต์วิกิได้ หรือจะลองหาข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับระบบวิกิก็ได้เช่นกัน

ที่มาชื่อวิกิพีเดีย?

มาจาก Wiki+Pedia โดย Pedia มาจากคำว่า encyclopedia (แปลว่า สารานุกรม) ครับ 

ใครเป็นผู้ก่อตั้งและเจ้าของ

ก่อตั้งโดย จิมมี เวลส์, แลร์รี แซงเจอร์ และ มูลนิธิวิกิมีเดีย เป็นเจ้าของ

มูลนิธิวิกิมีเดีย?

โลโก้มูลนิธิวิกิมีเดีย (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Wikimedia_Foundation_logo_-_vertical.svg]])

มูลนิธิวิกิมีเดียเป็นองค์กรไม่แสวงหากำไรในประเทศสหรัฐอเมริกา ก่อตั้งโดย จิมมี เวลส์ เป็นมูลนิธิที่มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษา โดยเป้าหมายคือการพัฒนาและดูแลโครงการเว็บฯ ประเภทวิกิที่มูลนิธิฯ เป็นเจ้าของ โดยโครงการดังกล่าวก็มีหลาย ๆ รูปแบบเนื้อหา เช่น สารานุกรม (รู้จักกันในนาม วิกิพีเดีย) หนังสือ (วิกิตำรา) พจนานุกรม (วิกิพจนานุกรม) เป็นต้น ซึ่งก็ถือว่าเป็นคลังความรู้สู่สังคมดี ๆ นั้นเองครับ

ซึ่งที่มาของชื่อ วิกิมีเดีย ก็คือ Wiki+Media (แปลว่าสื่อ) ครับ ก็คือสื่อในรูปแบบเว็บฯ วิกินั้นเอง

แล้วชุมชนวิกิพีเดียภาษาไทยสัมพันธ์อย่างไรกับมูลนิธิวิกิมีเดีย

อันนี้เป็นคำตอบที่เกี่ยวกับระบบชุมชนของโครงการในเครือมูลนิธิวิกิมีเดียครับ ซึ่งจะอธิบายทีหลัง แต่จะตอบสั้น ๆ ก่อนว่า: เป็นอาสาสมัครของโครงการในเครือมูลนิธิฯ ซึ่งอาสาสมัครไม่จำเป็นต้องเป็นสมาชิกของมูลนิธิหรือต้องมีบัญชีวิกิมีเดียเลยครับ (จะเห็นว่าคำตอบมันอาจจะฟังดูเข้าใจยากหน่อยครับ เพราะอย่างที่บอกว่าต้องเข้าใจระบบชุมชนก่อน ซึ่งจะอธิบายพอสังเคปให้ทีหลังครับ)

โปรแกรมที่ใช้ในระบบวิกิ ของวิกิพีเดียและโครงการในเครือมูลนิธิวิกิมีเดีย?

โลโก้มีเดียวิกิ (Credit: Wikimedia Commons: [[File:MediaWiki-2020-logo.svg]])

MediaWiki มีผู้พัฒนาคือมูลนิธิวิกิมีเดีย และ ไบรออน วิบเบอร์ (ผู้จัดการ) และจัดอยู่ในโครงการของมูลนิธิวิกิมีเดีย เป็นระบบที่เป็นที่นิยมในระบบวิกิของเว็บอื่น ๆ

ประวัติความเป็นมาโดยย่อของวิกิพีเดีย?

โลโก้ Nupedia (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Nupedia.svg]])

เริ่มมาจากโครงการ Nupedia (สร้างขึ้นเมื่อต้นปี 2543) ซึ่งเป็นโครงการเว็บไซต์สารานุกรมออนไลน์ (คาดว่าไม่ใช่ระบบวิกิ และอาจมีแค่ภาษาอังกฤษ) ที่เขียนโดยผู้ชำนาญ จากนั้น แลร์รี แซงเจอร์ และ จิมมี เวลส์ ก็ได้ก่อตั้งสารานุกรมวิกิพีเดีย (เมื่อต้นปี 2544) จากนั้นวิกิพีเดียก็เริ่มมีหลายภาษา แล้วหลังจากนั้น Nupedia ก็ได้ปิดบริการลง (เมื่อปี 2546) และเมื่อปี 2550 วิกิพีเดียภาษาอังกฤษก็ได้เป็นสารานุกรมที่มีจำนวนบทความมากที่สุดในโลก

ใครเขียนบทความวิกิพีเดีย

อาสาสมัครครับ ซึ่งก็คือบุคคลทั่วไปไม่ว่าจะมีบัญชีหรือไม่ก็ตาม ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสถานะการล็อคของบทความแต่ละบทความตามช่วงเวลาด้วย

ใครดูแลระบบเว็บและโครงการวิกิพีเดีย (รวมไปถึงโครงการพี่น้อง อื่น ๆ)

• ระบบเว็บ: ผู้ที่มีส่วนร่วมใน Wikimedia Phabricator ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นสมาชิกมูลนิธิฯ สามารถตรวจสอบและพัฒนาระบบได้ตามสิทธิที่มี และสมาชิกบางคนของมูลนิธิสามารถเข้าถึงระบบซอฟต์แวร์และฮาร์ดแวร์ของ Wikimedia server (server ที่ใช้เปิดเว็บฯ ที่มูลนิธิเป็นเจ้าของ ซึ่งเว็บดังกล่าวก็รวมไปถึงทุกโครงการในเครือวิกิมีเดีย ซึ่งก็รวมไปถึง วิกิพีเดีย) ได้
• โครงการ: มูลนิธิวิกิมีเดียและอาสาสมัครทั้งส่วนท้องถิ่น (ก็คือชุมชนของแต่ละโครงการนั้น ๆ) และส่วนกลาง (ชุมชนส่วนกลางสำหรับทุกโครงการในเครือของมูลนิธิ) เป็นผู้ดูแลร่วม

โครงการพี่น้อง?

คือทุกโครงการในเครือวิกิมีเดียที่มีเว็บประเภทวิกิเป็นของตัวโครงการเอง ซึ่งรวมไปถึงวิกิพีเดียด้วย

อาสาสมัครส่วนกลางกับส่วนท้องถิ่น?

โลโก้เมทาวิกิ เว็บไซต์วิกิที่ใช้ในชุมชนส่วนกลางสำหรับ เช่น อภิปรายตัวโครงการ เป็นต้น (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Meta-Wiki_Proposed_logo.svg]])

สำหรับคำอธิบายเพิ่มเติม ผมจะยกไปบอกตอนอธิบาย ระบบชุมชนของโครงการในเครือมูลนิธิ เลยนะครับ

ระบบชุมชนของโครงการในเครือมูลนิธิ เป็นอย่างไร

โลโก้ที่สื่อถึงพันธมิตรของมูลนิธิวิกิมีเดีย (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Wikimedia_movement_affiliates.svg]])

ถ้าตามความเข้าใจของผมแล้ว จะมีชุมชนที่เป็นระบบชุมชน ซึ่งใช้กับทุกโครงการในเครือของมูลนิธิ โดยจะมีองค์ประกอบอยู่ไม่กี่ส่วนตามมุมมองของผมที่มีต่อชุมชนวิกิมีเดีย ดังนี้:

• มูลนิธิ (Wikimedia Foundation): ตัวมูลนิธิและการทำงานของเจ้าหน้าที่มูลนิธิหรือทำในนามของมูลนิธิ
• ชุมชนส่วนกลาง (global community): ชุมชนของอาสาสมัคร โดยมีวัตถุประสงค์ดูแล/พัฒนา/จัดการ สิ่งเหล่านี้: 
• สิ่งต่าง ๆ ที่มีผลข้ามโครงการหรือทุกโครงการโดยตรง เช่น นโยบายส่วนกลาง
• หรือสิ่งต่าง ๆ ที่ไม่เจาะจงต่อโครงการใด ๆ (มักมีผลต่อโครงการอื่น ๆ ทางอ้อม) เช่น การอภิปรายต่อการทำงานของมูลนิธิ (การทำงานบางอย่างของมูลนิธิมีผลโดยตรงต่อโครงการ แต่การอภิปรายต่อการทำงานดังกล่าวของมูลนิธิไม่ได้มีผลโดยตรง)
• ชุมชนท้องถิ่น (local community): ชุมชนของอาสาสมัครในโครงการที่เจาะจงใด ๆ พูดง่าย ๆ คือ อาสาสมัครที่ทำงานจิตอาสาในโครงการนั้นเอง
• พันธมิตรวิกิมีเดีย (Wikimedia Affiliates): เป็นกลุ่มบุคคล/องค์กรที่มีสถานะพิเศษเพื่อจุดประสงค์เฉพาะ อาจจะอิงกับโครงการหรือไม่ก็ได้ แล้วแต่ข้อกำหนดของกลุ่มฯ
• กลุ่มผู้ใช้ (User Group): คือกลุ่มของอาสาสมัครหลาย ๆ คน ที่ไม่ได้เป็นองค์กร โดยประสงค์รวมตัวเพื่อบรรลุจุดประสงค์เฉพาะที่กลุ่มประสงค์ สมมุติเช่น กลุ่มผู้ใช้ทวีปเอเซีย ซึ่งมีหน้าที่ประสานงานการทำงานเกี่ยวกับวิกิมีเดียในลักษณะข้ามประเทศในทวีป (เช่น การจัดงานประชุมวิกิมีเดียในต่างประเทศ)  เป็นต้น แม้กลุ่มผู้ใช้จะไม่จำเป็นต้องผ่านการยอมรับเพิ่มเติม (recognition) โดยมูลนิธิ (ประเภทพันธมิตรวิกิมีเดียอื่น ๆ จำเป็นต้องผ่านการยอมรับเสียก่อน) แต่หากมีการยอมรับฯแล้วจะสามารถมีสิทธิเพิ่มได้ เช่น การขอใช้เครื่องหมายทางการค้าของวิกิมีเดีย เป็นต้น
• องค์กรเฉพาะกิจ (Thematic Organization): เป็นองค์กรอิสระที่ไม่แสวงหาผลกำไร แต่มีวัตถุประสงค์ในการสนับสนุนและส่งเสริมทั้งโครงการและมูลนิธิวิกิมีเดีย โดยมีจุดประสงค์เฉพาะด้าน ซึ่งจำเป็นต้องผ่านข้อกำหนดที่เคร่งครัดมากกว่ากลุ่มผู้ใช้ แต่น้อยกว่าสาขามูลนิธิ สมมุติเช่น องค์กร EUWM ซึ่งมีหน้าที่ประสานงานระหว่างหน่วยงานในประเทศในเครือสหภาพยุโรปกับมูลนิธิ แต่ไม่ประสงค์เป็นสาขามูลนิธิ เป็นต้น
• สาขามูลนิธิ (Wikimedia Chapter): เป็นองค์กรอิสระที่เป็นสาขาของมูลนิธิ ความหมายตรงตัวเลยครับ คล้าย ๆ กับองค์กรเฉพาะกิจ แต่มูลนิธิอนุมัติให้องค์กรมีคุณสมบัติและบทบาทเป็นสาขาของมูลนิธิครับ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมทั้งโครงการและมูลนิธิวิกิมีเดียในภูมิภาคที่กำหนด (เช่น ประเทศ หรือทวีป) และถ้าตามความเข้าใจผม ก็ประมาณว่าสาขาเหล่านี้จะคอยประสานงานระหว่างมูลนิธิกับหน่วยงานท้องถิ่นทั้งภาครัฐและเอกชนครับ เช่น วิกิมีเดียประเทศไทย มีหน้าที่คอยดูแลส่งเสริมโครงการวิกิมีเดียให้กับประชาชนประเทศไทย และร่วมมือกับองค์กรในประเทศไทย (เช่น DTAC, pantip) เป็นต้น ซึ่งสาขาอาจมีสำนักงานเป็นของตนได้ครับ

ชุมชนวิกิมีเดียทั้งกับประเทศไทยและผู้ใช้ภาษาไทย?

โลโก้มูลนิธิวิกิมีเดียประเทศไทย (Credit: Wikimedia Commons: [[File:Wikimedia Thailand-Logo-BW.svg]])

ตอนนี้เท่าที่ผมคลุกคลีกับชุมชนวิกิมีเดียภาษาไทยนะครับ จะขออธิบายว่ามีชุมชนที่เกี่ยวข้องกับ ประเทศไทยหรือกับผู้ใช้ภาษาไทย อย่างสำคัญดังนี้

• วิกิมีเดียประเทศไทย: เป็นสาขาของมูลนิธิที่ผ่านการยอมรับแล้วจากมูลนิธิ แต่ ณ ขณะนี้ (ปี 2564) ไม่แน่ใจว่าขึ้นทะเบียนตามกฎหมายไทยหรือยัง
• กลุ่มของอาสาสมัครผู้ใช้ภาษาไทยในชุมชนวิกิมีเดียที่ได้มีส่วนร่วมอย่างสำคัญในโครงการวิกิมีเดียภาคภาษาไทยหรือโครงการวิกิมีเดียที่ไม่อิงภาษา:
• ตามชื่อเลยครับ กลุ่มนี้ประกอบไปด้วย อาสาสมัครที่ใช้ภาษาไทยในชุมชนวิกิมีเดีย แต่ต้องได้มีส่วนร่วมอย่างสำคัญในโครงการวิกิมีเดียภาคภาษาไทยหรือโครงการวิกิมีเดียที่ไม่อิงภาษาด้วย
• สำหรับกลุ่มนี้ เป็นกลุ่มที่ผมตั้งนิยามเองเพื่อให้ง่ายต่อการอธิบายอย่างกระซับ จึงไม่ถือว่าเป็นหนึ่งในประเภทของระบบชุมชนวิกิมีเดียตามที่ผมได้กล่าวไป แต่เป็นแค่กลุ่มย่อย (ที่ผมตั้งเกณฑ์เลือกมา) ของชุมชนวิกิมีเดียก็เท่านั้น
• โดยผมจะย่อกลุ่มนิยามนี้สั้น ๆ ว่า กลุ่มของอาสาสมัครผู้ใช้ภาษาไทยในชุมชนวิกิมีเดียฯ (จะเห็นว่าชื่อย่อนี้ ผมไม่ได้หมายความถึงอาสาสมัครที่ใช้ภาษาไทยอย่างเดียว แต่ต้องมีส่วนร่วมในลักษณะที่ตรงกับเงื่อนไขที่ผมกำหนดตามชื่อเต็มด้วย และด้วยเหตุนี้ผมจึงใส่เครื่องหมาย ไปยาลน้อย เพื่อบ่งบอกว่ามีความหมายแฝงเพิ่มเติมอยู่)
• ชื่อผู้ใช้ขาประจำตัวอย่างในกลุ่มนิยามนี้ เช่น Geonuch, B20180 เป็นต้น ซึ่งเป็นรายชื่อตัวอย่างที่ผมเห็นคลุกคลีกับโครงการพี่น้อง
• ชุมชนวิกิพีเดียภาษาไทย
• เป็นชุมชนท้องถิ่นของวิกิมีเดียตามที่ได้ระบุไว้เกี่ยวกับระบบชุมชนวิกิมีเดีย
• แน่นอนล่ะครับว่าชุมชนมีความสำคัญ เพราะว่าผมมองว่าเป็นโครงการวิกิมีเดียที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดทั้งในประเทศไทยและทั่วโลกครับ
• และอาสาสมัครที่ประจำในโครงการอื่น ๆ นอกจากวิกิพีเดีย หรือทำสิ่งต่าง ๆ เกี่ยวกับวิกิมีเดีย นั้นก็มักมาจากอาสาสมัครในชุมชนวิกิพีเดียเป็นส่วนใหญ่ครับ ซึ่งในวิกิพีเดียภาษาไทยก็เป็นเช่นนั้นเช่นกัน

ปิดท้าย

หลังจากนี้ หากสนใจประเด็นข้างบนดังกล่าวเพิ่มเติม จำพวกข้อมูลเกี่ยวกับ มูลนิธิ หรือ ระบบชุมชน ที่ไม่ค่อยเกี่ยวข้องกับการใช้งานหรือการมีส่วนร่วมในวิกิพีเดียภาษาไทยเท่าไหร่ ก็สามารถศึกษาเพิ่มได้เองนะครับ หรืออาจจะศึกษาด้วยตนเองในหน้าเว็บวิกิพีเดียที่ผมจะระบุไว้ในตอนถัดไปของชุดตอน ก็ได้ครับ

ก็จบแล้วนะครับสำหรับตอนแรก ในตอนถัดไปเราจะเริ่มเนื้อหาเกี่ยวกับวิกิพีเดียแบบถึงน้ำถึงเนื้อเสียทีครับ โดยในตอนต่อไปจะเป็นเกี่ยวกับเรื่อง หน้าที่ควรรู้จักในวิกิพีเดีย นะครับ ทั้งนี้คุณสามารถติดตามบล็อกผมผ่าน RSS Feed ได้นะครับ แม้ว่าหลายส่วนของข้อมูลมาจากประสบการณ์ตนเอง แต่หากมีข้อมูลเท็จจริงที่ผิดพลาดประการใด ก็ขออภัยมาด้วยนะครับ

แหล่งข้อมูล

หมายเหตุ: ขออนุญาตอ้างอิงวิกิพีเดียนะครับ เพราะไม่ได้อ้างอิงในเชิงวิชาการ แค่ใช้ในการบอกว่านำข้อมูลจากที่ไหนมาครับ

• คำถาม "วิกิพีเดียคืออะไร"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย:เกี่ยวกับ
• คำถาม "ระบบวิกิ?"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิ
• คำถาม "ที่มาชื่อวิกิพีเดีย?"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย:เกี่ยวกับ
• คำถาม "ใครเป็นผู้ก่อตั้งและเจ้าของ"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย:เกี่ยวกับ
• คำถาม "มูลนิธิวิกิมีเดีย?"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: มูลนิธิวิกิมีเดีย
• https://wikimediafoundation.org/about/
• คำถาม "แล้วชุมชนวิกิพีเดียภาษาไทยสัมพันธ์อย่างไรกับมูลนิธิวิกิมีเดีย"
• (ไม่มี)
• คำถาม "โปรแกรมที่ใช้ในระบบวิกิของวิกิพีเดียและโครงการในเครือมูลนิธิวิกิมีเดีย?"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: มีเดียวิกิ
• หน้าวิกิ mediawiki.org: Project:About
• คำถาม "ประวัติความเป็นมาโดยย่อของวิกิพีเดีย?"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาไทย: วิกิพีเดีย:เกี่ยวกับ
• คำถาม "ใครเขียนบทความวิกิพีเดีย"
• (ไม่มี)
• คำถาม "ใครดูแลระบบเว็บและโครงการวิกิพีเดีย"
• (ไม่มี)
• คำถาม "โครงการพี่น้อง?"
• หน้าวิกิวิกิพีเดียภาษาอังกฤษ: Wikimedia_sister_projects
• คำถาม "อาสาสมัครส่วนกลางกับส่วนท้องถิ่น?"
• (ไม่มี)
• คำถาม "ระบบชุมชนของโครงการในเครือมูลนิธิ เป็นอย่างไร"
• หน้าวิกิที่เมทา (meta.wikimedia.org): Wikimedia_movement_affiliates
• หน้าวิกิที่เมทา (meta.wikimedia.org): Wikimedia_user_groups
• หน้าวิกิที่เมทา (meta.wikimedia.org): Wikimedia_thematic_organizations
• หน้าวิกิที่เมทา (meta.wikimedia.org): Wikimedia_chapters
• คำถาม "ระบบชุมชนวิกิมีเดียกับประเทศไทยหรือกับผู้ใช้ภาษาไทย?"
• หน้าวิกิที่เมทา (meta.wikimedia.org): Wikimedia_Thailand

ปฏิเสธความรับผิดชอบ

• ผมไม่ได้เขียนบทความนี้ ในนาม/ในการกำกับ ของมูลนิธิฯ หรือแม้แต่ชุมชนของวิกิมีเดียเอง
• ผมเขียนบทความนี้ในนามของผมเอง (ณัฐพงศ์ พันพิพัฒน์) โดยไร้ซึ่งการกำกับจากบุคคลหรือหน่วยงานนอก และเป็นอิสระในการเขียนบทความนี้
• ผู้แก้ไขไม่ขอไม่รับผิดชอบการแก้ไขที่ผิดพลาด จากการอิงเนื้อหาในบทความนี้ ขอให้ใช้วิจารณญาณส่วนตัวประกอบในการมีส่วนร่วมในโครงการวิกิมีเดียด้วยเป็นการแนะนำ

เล่นเสียงเรียกเข้ากำหนดเองได้ ขณะมีสายเรียกเข้า LINE (Android)

ปรับปรุงล่าสุด: 25/3/64

ปฏิเสธความรับผิดชอบ:

• ผู้เขียนไม่ได้มีเจตนาในการ/ส่งเสริมให้ผู้อื่น ทำผิดกฏหมายหรือละเมิดลิขสิทธิ์แต่อย่างใด
• ผู้เขียนไม่ได้มีเจตนายับยั้งการส่งเสริมทางธุรกิจที่ถูกต้องตามกฏหมาย
• ผู้เขียนไม่ได้มีเจตนาโน้มน้าวให้ลดการอุดหนุน/สนับสนุน ศิลปิน/ผู้สร้างสรรค์
• ผู้เขียนขอไม่รับผิดชอบหากเกิดความผิดพลาดใด ๆ ในทุกระดับความร้ายแรง ซึ่งมีสาเหตุมาจากสาเหตุมาจาก Macro ของผู้เขียน, ความผิดพลาดของแอปฯ/อุปกรณ์, หรือมาจากการใช้งานที่ผิดวิธี/นอกจุดประสงค์ของผู้ใช้

เกริ่นนำ

สวัสดีครับ วันนี้ผมจะมาเสนอวิธีที่จะทำให้สามารถเล่นเสียงเรียกเข้ากำหนดเองขณะมีสายเรียกเข้า LINE ได้ (ผมไม่ได้ใช้ iOS ครับ เลยนำเสนอแค่ของ Android ไปก่อน)

แต่ขอเกริ่นก่อนนะครับ ว่าคนไทยส่วนใหญ่จะใช้แอป Messenger (Facebook) กับ LINE เป็นส่วนใหญ่ครับ และสิ่งหนึ่งที่แต่ละคนอาจไม่ได้คิดหรือเคยคิดอยู่ก็คือ "ไม่ค่อยมีอิสระในการตั้ง Ringtone" ผมหมายถึงว่า Ringtone ใน LINE ตั้งได้แค่ 2 อย่างครับ: เสียงฟรีซึ่งเป็นของไลน์ กับ เสียงเสียตังซึ่งเป็นของศิลปินที่เป็นที่รู้จัก (อยู่ใน LINE Melody Shop)

แล้วคร่าวนี้ ถ้าผมจะเอาเพลงที่ไม่มีใน LINE Melody Shop ล่ะ เช่นเพลงอนุสรณ์รุ่นโรงเรียนแห่งหนึ่งล่ะ (โรงเรียนบดินทรฯ ๒) อย่างเพลง "สถานีปลายทาง" ของรุ่นผมเอง (ANUSORN26)

คือต้องบอกก่อนนะครับว่าบริษัทเจ้าของแอป LINE คงมีแนวคิดการหาเงินจากการผูกขาดนี้แหละครับ คล้าย ๆ กับ Sticker ทว่าถ้าเป็น Sticker ที่เสียเงิน บางคนก็จะใช้วิธีการจับภาพหน้าจอเอา หรือไม่ก็หาภาพอื่น ๆ มาแชทกันแทนได้ (ภาพมีอีกเยอะ แต่อุดหนุนร้าน Sticker หน่อยก็ดีนะ)

แต่ถ้าเป็นเสียงเรียกเข้าล่ะครับ ถ้าสมมุติว่าผมไม่มีเงินจะซึ้อ เพราะต้องเก็บเงินไปทำห้องอัดเพลง ก็ขอให้ผมเอาเพลงซึ่งอย่างน้อยเป็นเพลงที่แต่งเองอัดเองก็ยังดีครับ

ผมเลยเริ่มคิดอะไรออก เพราะว่าตอนนั้น ตอนประมาณใกล้ ๆ ก่อนปัจฉิมนิเทศ ม.6 ผมรอคอยเพลงรุ่นมานานมาก และพอได้ฟังก็อยากตั้งเป็น Ringtone เลย (ตอนที่มีใครโทรมาก็จะได้นึกถึงเพื่อนและความทรงจำในช่วงนั้น) เลยเริ่มลงมือทำ Ringtone แล้วนำไปตั้งค่าตั้งแต่ตัวเสียง Ringtone ทั่วไปในเมนูการตั้งค่า, Messenger, แล้วก็... ใช่ครับ LINE นี้แหละครับ (แม้จะไม่ค่อยมีใครโทรในนี้ก็ตามเถอะครับ55) แต่ทว่ามันตั้งเสียงของเราเองไม่ได้นิหนา

แต่ก็นึกออกว่าผมได้ติดตั้งแอปตัวหนึ่งไว้อยู่ ใช่ครับ ต้องขอบใจ Macrodroid ซึ่งเป็นแอปประเภท Device Automation (การทำงานอัตโนมัติของอุปกรณ์) ครับ ซึ่งแอปประเภทนี้สามารถทำงานแทนเราได้ในบางอย่างตามเงือนไขและกระบวนการที่เราสั่งได้ครับ (เช่น ทุก ๆ 1 ชั่วโมง ให้ดึงข้อมูลแบบ HTTP GET แล้วส่งเสียงอ่านข้อความจากข้อมูลดังกล่าวออกมา เช่น ข้อมูลสภาพอากาศ)

ทำให้จากเดิมที่คิดว่าต้องเขียนแอปเอง หรือทำการ Root เครื่อง เพื่อบรรลุสิ่งที่ผมจะทำดังกล่าว ก็กลายเป็นว่าแค่ใช้แอปนี้โดยไม่ต้อง Root เครื่องก็สามารถทำได้แล้วครับ ซึ่งผมไม่แน่ใจว่าแอป Device Automation ใน iOS จะทำแบบนี้ได้ไหมและได้ในระดับใด

ก่อนอื่นมาพูดถึงความสามารถของ Device Automation ที่ผมจะใช้กันก่อนครับ:

• การเข้าถึงการแจ้งเตือน (ต้องสามารถสั่ง Macro ตามการแจ้งเตือนใหม่ที่เกิดขึ้นได้ ซึ่งเรียกว่า "สามารถตั้งเป็น Trigger")
• ตั้งตัวแปร
• วนลูปและตรวจสอบเงื่อนไขแบบ if-else ระหว่างการทำงานของ Macro ได้
• ตั้งช่องเสียง (audio stream) สำหรับเล่นเสียงเรียกเข้า (หากไม่มีก็ไม่สามารถปิดเสียงเรียกเข้าใน LINE ได้ ซึ่งอาจจะไม่จำเป็นแต่แนะนำให้มี; หรือในบางระบบหากไม่มีอาจทำให้ไม่สามารถเล่นทับเสียงเรียกเข้าใน LINE ได้ เพราะไม่ได้อยู่ในช่องเสียงที่ถูกต้อง)
• เล่นเสียงผ่าน API ระบบปฏิบัติการ (หรือ API ของแอปอื่นที่ใช้แทนได้) (โดยที่ต้องไม่ถูกปิดเสียงเมื่อมีช่องเสียง Ringtone ดังขึ้น ทั้งนี้เมื่อเล่นเสียงผ่านช่องเสียงที่เหมาะสม เช่น Ringtone/Alarm stream)
• ปรับระดับเสียงได้ (ในกรณีต้องการปิดเสียงเรียกเข้าใน LINE)

ดังนั้น หากแอป Device Automation ใดมีความสามารถดังกล่าวและสามารถนำความสามารถนั้นไปใช้กับ Smartphone ของท่านได้ ก็คือว่าแอปนั้นสามารถเขียนโค้ดเพื่อบรรลุสิ่งที่ผมจะทำได้เลย แค่อาจจะไม่มีโค้ดสำหรับแอปนั้น ๆ (ผมคิดว่าแอป Device Automation ของฝั่ง iOS น่าจะทำได้นะครับ อาจจะไม่ต้อง Jailbreak อันนี้ไม่แน่ใจครับ)

เอาล่ะหากใครมี Android Smartphone ก็ลุยเลยครับ

วิธีทำ

หมายเหตุ: วิธีข้างล่างอิงจาก Macrodroid version 5.10.2 และผ่านการทดสอบบน Smartphone Android version 8.1.0 และ LINE version 14.4.1

1. ติดตั้งแอป Macrodroid (แอปอื่นก็ได้แหละครับ แต่มันจะใช้โค้ดที่ผมทำไม่ได้ ต้องเขียนเองใหม่ ซึ่งผมไม่ครอบคลุมครับ)
2. เปิด Notification Access ให้กับแอป Macrodroid
3. Download Macro version ล่าสุด ของผม ชื่อประมาณ "ReplaceLineRingtone_v.X_(Thai).macro" (หรืออีกขื่อแต่ไม่มีคำว่า "(Thai)" หากตั้งภาษาแอป LINE เป็นภาษาอังกฤษ, แต่ทั้งนี้สามารถติดตั้งทั้งสองตัวลงไปได้) ลงใน Smartphone (หรือจะ Download ที่ Macrodroid Store ได้ครับ)
4. เปิด Macrodroid: หน้า Home > Export/Import
5. ในส่วนของ Import: เลือก Storage แล้วไปเลือกไฟล์ที่ Download มา
6. เข้าไปในหน้า Macros > Macro ที่ติดตั้งใหม่
7. อ่านคำอธิบาย Macro และตั้งค่า Ringtone และระยะเวลา Ringtone

เรียบร้อยแล้วครับ อาจจะลองให้ใครโทรมาเพื่อทดสอบได้ โดยผมแนะนำให้ทดสอบหลายแบบต่อไปนี้ (ทั้งโทรปกติ, โทรแบบ Video) โดยต้องตั้งโหมดเสียงก่อน

• ปล่อยให้ปลายสายโทรมา แล้ววางสายไปเอง
• ให้ปลายสายโทรมา แล้ววางสาย
• ให้ปลายสายโทรมา แล้วรับสาย

โดยในทุกกรณี เสียงเรียกเข้าที่เราตั้งเองจะต้องดังขี้นประมาณไม่เกิน 1 วินาทีหลังจากที่เสียง LINE ดัง (ต้องฟังดี ๆ เพราะเสียงเรียกเข้าของเราอาจกลบเสียงเรียกเข้าใน LINE; หากไม่ได้ตั้งปิดเสียงเรียกเข้าใน LINE) หรือหลังจากที่หน้าจอสว่างขึ้น และเสียงเรียกเข้าจะต้องดับลงเมื่อมีการกดปุ่มวางหรือรับสายหรือสายดับไปเอง โดยเมื่อกดรับสายจะต้องได้ยินเสียงปลายสายด้วย

การแก้ไขปัญหา

หากมีปัญหา (เช่น ไม่มีเสียงที่กำหนดไว้, เสียงเล่นช้ากว่าเสียงใน LINE มากกว่า 1 วินาที) แล้วมั่นใจว่าทำตามวิธีถูกต้องทุกประการ ลองทำตามข้างล่างนะครับ (เรียงตามความน่าจะเป็น มากไปน้อย):

หมายเหตุ: หากใช้ Android version <8.1.0 (ซึ่งเป็นรุ่นที่ผมเคยใช้ทดสอบผ่าน หมายความว่ารุ่นที่เท่ากับหรือมากกว่ารุ่นนี้ควรจะสามารถใช้งานได้) และเป็น version ที่เลขรุ่นต่ำมาก ๆ อาจไม่สามารถใช้งานได้

ไม่มีเสียงที่เรากำหนดไว้

• ลองอัปเดต version Macro ตามลิงก์ข้างบน และลองอัปเดต LINE และ Macrodroid เป็นรุ่นล่าสุดอีกครั้ง
• ใช้พื้นที่ภายใน Smartphone (หากมี) แทน SD card ในการเก็บตัวแอป Macrodroid แล้วเปิด Notification Access ให้กับแอป Macrodroid อีกครั้ง
• ลองสำรวจการตั้งค่าเกี่ยวกับการประหยัดพลังงานแบตเตอรี่ ว่ามีเมนูไหนที่เกี่ยวข้องกับการพักแอปไม่ให้ทำงานในพื้นหลัง (Background Process) หรือมีเมนูไหนที่เกี่ยวข้องกับการสั่งปิดแอป (เช่น App Killer, Task Manager) แล้วอนุญาตแอป Macrodroid
• (Android 5 ขึ้นไป) ยกเว้นแอป Macrodroid ในรายการของ Battery Optimization (รู้จักกันในอีกชื่อคือ Android Doze) ซึ่งสามารถทำได้ในหน้าแอป Settings > Ignore Battery Optimization
• หากได้ปรับใช้การตั้งค่า Macro ที่ตั้งไว้เพื่อปิดเสียงเรียกเข้าใน LINE ให้ย้อนการตั้งค่าดังกล่าว (หรือสามารถทำได้โดยการลบ Macro เดิมทิ้งแล้วติดตั้งใหม่ ซึ่งจะได้การตั้งค่าเริ่มต้น)
• ตรวจสอบว่าได้ปิดการแจ้งเตือนเกี่ยวกับการโทรของแอป LINE หรือไม่

เสียงเล่นช้ากว่าเสียงใน LINE มากกว่า 1 วินาที

• (Android 5 ขึ้นไป) ยกเว้นแอป Macrodroid ในรายการของ Battery Optimization (รู้จักกันในอีกชื่อคือ Android Doze) ซึ่งสามารถทำได้ในหน้าแอป Settings > Ignore Battery Optimization
• ลองสำรวจการตั้งค่าเกี่ยวกับ Background Process (ไม่ได้หมายถึงตัว App Killer นะครับ หมายถึง System Component ที่มีหน้าที่ในการพักการทำงานของแอปชั่วคราวแต่ไม่ได้สั่งปิด เช่น Android Doze) แล้วอนุญาตแอป Macrodroid

หากยังมีปัญหาอยู่ อาจเป็นเพราะมีการเปลี่ยนแปลงของแอป LINE หรืออื่น ๆ ซึ่งสามารถแจ้งได้ที่ FB page "NP-chaonay Production" หรือ nuttapongpunpipat@gmail.com ครับ

สมุดมิตรภาพ V.2 เผยแพร่แล้ว!

ให้สำหรับ:

• สำหรับเพื่อนสมัยประถมของเราลงมา+เพื่อนโรงเรียนฉัตรวิทยา (ไม่จำกัดเฉพาะรุ่นของผม)
• สำหรับเพื่อนสมัยมัธยมของเราขึ้นไป+เพื่อนโรงเรียนบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ๒ (ไม่จำกัดเฉพาะรุ่นของผม)

บันทึกความทรงจำร่วมกับผมได้ที่แบบฟอร์มกูเกิล :)